Alt Yapı Nasıl Yok Ediliyor? (Özendirme Ödülleri -1)

Türkiye Satranç Federasyonu başkanlık koltuğunda oturan eski dostumuzun aldığı kararlarla, Türk Satrancının geleceğini oluşturan alt yapımıza büyük zararlar verdiğini belirtmiştim. Bu konuda uzun bir yazı dizisine başlayacağımı da söylemiştim.

Yazı dizisinin ilk bölümünde kullanacağımız deyimleri açıklamak ve sizlerle bir dil birliği yapmak istiyorum. İlk olarak da Özendirme Ödüllerini tanımlayıp, geçmişini anlatmak ile başlamak istiyorum yazıma.

Bu çok önemli çünkü “zamanında ne oluyordu, şimdi ne oluyor?” herkes bilsin de ona göre konuşsun, dinlesin, okusun. Beni arayıp bas bas bağıran dostlarımın yanında, henüz o güzel dönemden habersiz olan aramıza yeni katılan velilerimiz, belleği zayıf olan bir kaç kulüp yöneticisi ve bu yeni kararların altında imzası bulunan yönetim kurulu üyesi arkadaşlarımız da okusunlar diye düşünüyorum.

Türk Satrancının altın çağı olan 2000-2012 döneminden sonra gelen ve Gülkız Tulay'ın Başkanlığında başlayan ve günümüze kadar olan çöküş döneminin ilk kararlarından birisi Özendirme Ödüllerinin kırpılması oldu. Oysa, Başkanlığım döneminde aldığımız en radikal kararlardan birisi de kuşkusuz Özendirme Ödülleriydi.

Altın Çocuklar Projemizin bir parçasıydı bu özendirme ödülleri. Bu radikal kararı; çok iyi okumak ve çok iyi anlamak gerekiyor. 

Gerekçesini anladığını düşündüğüm, bir alt yapı kulübü başkanı olarak bu konularda velilerin çektiği sıkıntıları yakından yaşadığına inandığım için Başkanlık koltuğuna aday gösterdiğim arkadaşın, aldığı hatalı kararları arka arkaya görünce tekrarlamakta yarar görüyorum bunu.

Somut, nesnel bir karşılaştırma olacak bu yazım. 

Özendirme Ödülleri Tarihçesi 

Benim dönemimde son olarak 27 Mart 2010 tarihli yönetim kurulu kararımızla Özendirme Ödüllerini revize etmiştik. Aslında, bu konuda daha eski kararlarımız vardı. İlk kararımızı 12 Temmuz 2005 tarihinde (benim ikinci dönemimde) yaptığımız yönetim kurulunda almıştık. O tarihlerde başarılı sporcularımıza yönetim kurulu kararıyla burs bağlıyorduk. İlk burs kararlarımızdan birisi de 8-9 Nisan 2006 tarihinde Kuşadası Korumar Hotel’de düzenlediğimiz Yönetim Kurulu kararıyla oldu. Ulusal Sporcu Seçme Puanıyla, milli takıma girme hakkı kazanan Kübra Öztürk ve Seray Tulay’a eğitim bursu bağlanıyordu. 

Ardından, 6 Ekim 2008 tarihinde düzenlenen Yönetim Kurulunda

 Kübra Öztürk’e aldığı başarılardan dolayı beş yıl süreyle burs bağlanıyordu. 27 Aralık 2008 tarihinde Mustafa Yılmaz’a eğitim bursu verilmesi kararı alıyorduk. 

Bunlar elimizden geldiği kadar, münferit olarak sporcularımıza sunduğumuz olanaklardı. Ama olanaklar artmaya ve başarılar çoğalmaya başlayınca, 31 Ocak 2009 tarihli Yönetim Kurulu toplantısında Milli Takımlar Menajeri Özgür Solakoğlu’na bu konuda çalışma yapması için görev veriyorduk.

İlk kez 2009 yılında bu yardım genele açılarak “burs ve prim” adı altında zikredilmeye başlanıyordu.

26 Ağustos 2009 tarihinde Ankara’da yaptığımız Yönetim Kurulu toplantısında 

Ulusal sporculara ödenecek prim ve burs prosedürü revizyonunu kabul ediyorduk. 

Hemen bir ay geçmeden 16 Eylül 2009 tarihinde düzenlenen Yönetim Kurulunda söz konusu prosedürde sözü geçen katsayıyı 60 TL olarak belirliyorduk.

Bundan sonra Genel Müdürlükçe yapılan teftişlerde, burs sözcüğü eleştirildi. Hukukçu arkadaşlarımızın görüşleri ve teknik çalışma sonucunda bu ödemelerin adının Özendirme Ödülü haline getirilmesine karar verdik. Bunun sonucunda eski talimatı kaldırıp, yeni talimatı “Özendirme Ödülleri Talimatı” adıyla (sadece adı değişti) 27 Mart 2010 tarihinde düzenlenen Yönetim Kurulu kararıyla yürürlüğe koyduk.. Katsayı yine 60 TL olarak kaldı. 

Özendirme Ödülleri Talimatının içinde, Altın Çocuklar Programında verilecek ödüller de yer alıyordu.

Bizim zamanımızda yürürlükte olan talimatı sizlerle burda paylaşıyorum:

27 Mart 2010 tarihinde yürürlüğe giren Özendirme Ödülü Talimatı
27 Mart 2010 tarihinde yürürlüğe giren Özendirme Ödülü prosedürü

Gülkız Tulay yönetimi, göreve seçildikleri 5 Kasım 2012 günü yaptıkları ilk yönetim kurulu toplantısından sonra, 24 Kasım 2012 tarihinde düzenledikleri ikinci toplantıda, Özendirme Ödülleri Talimatı ve Prosedürünü değiştirdi.

O kadar acele etmişler ki, talimatın dili tam bir felaket. Bir tek örnek veriyorum. Talimatta FIDE ELO sıralaması için bir yerde "reyting" bir başka yerde "rating" bir başka yerde ise "ratig" sözcükleri kullanılmış. Yani ne kimse okumuş ne incelemiş, o kadar üstün körü ve alelacele kaleme alınmış.

Önce yeni talimatı sizle paylaşmak istiyorum

24 Kasım 2012 tarihinde yürürlüğe giren Özendirme Ödülü Talimatı

24 Kasım 2012 tarihinde yürürlüğe giren Özendirme Ödülü prosedürü

Şimdi size ne bıraktık ne var karşılaştırmasını yapmak istiyorum.

Öncelikle Özendirme Ödüllerinin mimarı olan iki kişi vardı: Tahsin Aktar ve Ali Nihat Yazıcı. 

Tahsin ağabeyimizin eğitimci olması bizim zamanımızda bu prosedürlerin başarılı olmasının en önemli unsurlarından birisidir.

Özendirme ödüllerini iki bölüme ayırmıştık birlikte:

a) Performansı Özendirme Ödülleri (Altın Çocuklar)

b) Eğitimi Özendirme Ödülleri (Alt yapı – elit sporcular)

Amacımız açıktı. 

1. Profesyonel olma yolunda ilerleyen üstün yetenekli sporcularımıza (GM Mustafa Yılmaz, GM Emre Can, GM Barış Esen, GM Kıvanç Haznedaroğlu, WGM Kübra Öztürk, WGM Betül Cemre Yıldız bunun sonuçlarından bir kaçıdır) kaynak sağlamak ve kendilerini bu spora adamaları için motivasyon yaratmak.
2. Yetenekli çocuklarının ülkemiz adına madalya kazanması için varlarını yoklarını çocuklarımıza yani bu spora harcayan kıymetli velilerimize bir nebze de olsa destek olabilmek. 

Gelin eskiyi yeniyi karşılaştıralım.

Özendirme Ödülleri Karşılaştırması

24 Kasım 2012 öncesi	24 Kasım 2012 sonrası
Eğitimi Özendirme Ödülleri
Aylık özendirme ödülleri hak kazanılan tarihten 23 yaş sonuna kadar geçerliydi	Aylık özendirme ödülleri en fazla 36 ay olarak ödeniyor
Şampiyonalarda Avrupa ve Dünya ayırımı vardı ama alt kategori yoktu (Gençler, yaş grupları, Okullar)	Yeni düzenlemede Dünya Gençlerin yeri ayrılıyor, sonra da okullar ve yaş grupları diye ayırım yapılıyor, 5 kategori ayırımı var
Ödemeler katsayıya bağlıydı	Ödemeler doğrudan sabit rakam olarak veriliyor
Performansı Özendirme Ödülleri
Genel ve Kadın Klasmanı için aynı olmak üzere 10.000TL’den aşağı doğru değişiyor	Kadına karşı cinsel ayırımcılık yapılmış ve kadın için daha düşük ödüller veriliyor. Ayrıca ödüller kuşa çevrilmiş.
Türkiye Şampiyonlarına aylık 100TL ödül var	Bu ödül kaldırılmış
Altın Çocuklar için konan ödüller	Bu ödüller tamamen kaldırılmış

Şimdi sırasıyla gidelim tek tek eleştirilerimizi yapalım.

Bakın somut eleştiriler bunlar, çarpıtma yok eleştirilerde.

Eğitimi Özendirme Ödülleri

Gerekçe:

Çok yetenekli bir elit sporcu düşünün! Ailesi, çocuğumuzun yeteneği keşfedildikten sonra, artık ne yaz ne kış ne de tatil bilmez. Varsa yoksa tüm program o çocuğun satranç takvimine göre ayarlanır. Yazın açık turnuvalar, kamplar, uluslararası turnuvalar, son baharda Antalya hazırlığı, antrenöre ödenecek ücretler, özel dersler, kitaplar, Antalya’da önce Küçükler Şampiyonasının masrafları, ileride bu masrafların yerini Türkiye Kupası alır. Ardından alınan dereceler nedeniyle yurt dışı turnuvalara anne ya da baba eşlik etmeli. Kim 10 yaşındaki kızını ya da oğlunu Tayland’ta tek başına Dünya Okullara, ya da Durban’da Dünya Yaş Gruplarına yollar? 

Özel hoca lazım, tabii bulabilirseniz (buna da değineceğiz zamanı gelince), her ay bir sürü masraf.

Zor iş!

Dedik ki bir nebze olsun destek olalım! Kime? 500.000 kişiye kimin gücü yetebilir ki? Ama en azından Dünya ve Avrupa Şampiyonalarında bu ülkenin şanlı bayrağını göndere çekenlere elimizden gelen desteği versek, nasıl olur?

Girdik yola, Allah çalışanlara her zaman kuvvet verir hesabı, kimsenin parası kalmadı benim dönemimde, herkese ödedik hakedişlerini burs ya da prim olarak.

Ne ödedik peki?

Bir sporcu alalım örnek olarak! Olmayan bir sporcu olsun aslında benzeri çok ama.

Varsayalım 2002 doğumlu bir kızımız olsun.  

2011'de, 9 yaşında olduğu yıl, 9 Yaş Avrupa Okullar Şampiyonu, 10 Yaş Dünya Yaş Grupları İkincisi olsun.  2012 yılında 10 yaşında Avrupa Yaş Grupları Şampiyonu, 2013 yılında 11 yaşında Dünya Okullar Şampiyonu olsun. 

Bakın eskiden ne alıyordu, şimdi ne alacak ve alıyor?

Önce bizim talimatımıza göre hesaplayalım:

2011	9 Yaş Avrupa Okullar Şampiyonası (Antalya – Ekim 2011)
	Özendirme Ödülü katsayısı 3,45 x 60 TL (katsayı) = Aylık 207 TL özendirme ödülü ödenecek yıl sayısı 14 yıl x 12 x 207 = 34.776TL 2011’de ödenen tutar 2 x 207 = 414 TL

Sizce çok mu? Bence hiçbir şey değil. Helal olsun o kızımıza bu para.

Bakalım Gülkız Tulay ne ödüyor bu çocuğumuza? 9 Yaş Avrupa Okullar Şampiyonasının karşılığı 5.kategoride şampiyonluk için ödenen rakam. 75TL. Yılda 900 TL en fazla üç yıl ödenecek 2700 TL!

Devam edelim.

2011	10 Yaş Dünya Yaş Grupları 3ncülüğü (Brezilya – Ekim 2011)
	Özendirme ödülü katsayısı 4,80 x 60 = 288 TL Ödenecek yıl sayısı 14 yıl x 12 x 288 = 48.384 TL 2011’de alınan tutar = 288 x 2 ay = 576 TL 2011 sonuna kadar toplam ödenen rakam = 990 TL

Bakalım Gülkız Tulay ne ödüyor bu çocuğumuza? 10 Yaş Dünya Yaş Grupları Şampiyonasının karşılığı 2.kategoride 2ncilik için ödenen rakam 150TL. Yılda 1800 TL en fazla üç yıl ödenecek 5.400 TL!

2012	10 Yaş Avrupa Yaş Grupları Şampiyonu (Prag – Ağustos 2012)
	Özendirme ödülü katsayısı 3,60 x 60 TL = 216 TL Ödenecek yıl sayısı 13 yıl x 12 x 216 TL =  33.696 TL 2012’de bu kalemden ödenen toplam ödül 4x 216TL = 864 TL

2012	10 Yaş Avrupa Yaş Grupları Şampiyonu (Prag – Ağustos 2012)
	Özendirme ödülü katsayısı 3,60 x 60 TL = 216 TL Ödenecek yıl sayısı 13 yıl x 12 x 216 TL =  33.696 TL 2012’de bu kalemden ödenen toplam ödül 4x 216TL = 864 TL Diğer ödüllerle birlikte 2012 yılında TSF tarafından ödenen Toplam yıllık tutar ödül : 12 x 4,8 + 12 x 3,45) x 60=  5.940 TL + 864 TL = 6.804 TL Bu nasıl? 12’ye bölelim bu rakamı, aylık tutar 567 TL olur.

Ayda 567 TL ile hocamı tutarsın, Avrupa Dünya Şampiyonasında kızına eşlik mi edersin, kitap mı alırsın, yoksa Antalya için saklar mısın bilemem ama en çok bu.

Bakalım Gülkız Hanım ne takdir etmiş bu çocuklar için?

10 Yaş Avrupa Yaş Grupları Şampiyonası 3ncü kategori Gülkız Tulay'a göre. Aylık 150 TL şampiyonluk özendirmesi. Yılda 1800 TL. Oysa biz yıllık 2.592 TL ödüyorduk. 

Bir sonraki yıla gidelim birlikte…

Artık 2013 yılı Ocak ayındayız...

Bu yıl kızımız Mayıs ayında, 11 Yaş Dünya Okullar Şampiyonu oldu. Göğsümüz kabardı şanlı bayrağımız göndere çekilirken, mutlu olduk, sevindik, ağladık, helal olsun dedik. 

TSF Başkanı Havaalanında karşıladı.

Peki ne verecektik bu kızımıza eğer Gülkız Hanım talimatı değiştirmeseydi? Bakalım birlikte.

2013 yılında önceki yıllardan hak edilen aylık ödeme: 

katsayı toplamı (3,45 + 4,8+3,6) = 11,85 x 60 = 711 TL

yani bir kez Dünya Şampiyonu, bir kez Dünya ikincisi, bir kez Avrupa Şampiyonu olmuş 11 yaşında bir çocuğa ayda 711 TL destek veriyoruz.

Gelelim yeni başarının getirilerine

2013	Dünya Okullar Şampiyonası (Selanik – Mayıs 2013)
	Dünya Şampiyonu 11 yaş katsayısı: 6,25 x 60 = ayda 375 TL Ödenecek yıl sayısı 12 yıl x 12 x 375 TL =  54.000 TL 2012’de bu kalemden ödenen toplam ödül 7x 375TL = 2.625 TL

Yani bu özel sporcu artık ayda 711 + 375 = 1.086 TL alacak.

Çok mu? Yeter mi bir özel hoca tutmaya bu çocuk için yetmez!

Yani nereye geliyorum şimdi anlatayım!

Bu kadar özel ve yetenekli, başarılı bir sporcu için bile ayda 1.000 TL destek versek ailesinin giderlerine asla merhem olamaz. 

Ama biz elimizden geleni yapıyorduk!

Bu çocuk en azından bu başarılar nedeniyle eğitimini garantiye almış olacaktı.

Satrancı asla bırakmayacaktı.

O başarıda TSF’nin de payı olacaktı.

Peki, yeni sistemde ne oldu?

1086 TL alan bu sporcumuz 1 Ocak 2015’ten sonra ne alacak bakalım mı?

Bu sporcu 

Ekim 2014’ten itibaren ilk iki madalyasının üzerinden 36 ay geçtiği (Ekim 2011'de almıştı) için o haklarını kaybetti. 

2012 Ağustos ayında Prag’ta aldığı Avrupa Yaş Grupları Şampiyonasının madalyasının getirdiği özendirme ödülünü de 2015 Ağustos ayında kaybediyor.

Ama gelin önce yeni sistem ve eski sistemde aldığı aylık ödemeleri karşılaştıralım.

Başarının adı	Eski sistemde aylık ödeme	Yeni sistemde aylık ödeme
9 Yaş Avrupa Okullar Şampiyonu	207	75
10 Yaş Dünya Yaş Grupları 2.	288	150
11 Yaş Avrupa Yaş G. Şampiyonu	216	150
11 Yaş Dünya Okullar Şampiyonu	375	100
Toplam	1086	475

İşte fark burada, biz yokken bulup, buluşturup 1.086 TL ödüyorduk, Gülkız Tulay varken 475 TL ödüyor.

Onu da ödemiyor aslında, eğer bu örnek gerçek olsaydı (ki olmamasının tek nedeni gerçek bir isim vermemek, yoksa gerçek örnekler onlarca) önümüzdeki yıl da sonrasında da bizim verdiğimiz özendirme ödülü olan 1.086 TL’yi, katsayı 60 olduğu sürece alacaktı. Katsayı arttıkça bu özendirme ödülü de artacaktı. 

1 Ocak 2015’ten – 2025’e kadar (23 yaşını doldurduğu yıl) bizim dönemimizdeki talimatla 130.230 TL ödenecekti bu çocuğumuza, şimdi ise toplam 39.096 TL ödeniyor. 

Emin olun 130.000 TL o çocuğun satrançla ilgili ailesince yapılan masrafların çok ama çok küçük bir bölümünü karşılar. Ama Gülkız Teyzeleri onu bile çok gördü, üstelik federasyonun parası varken.

Performansı Özendirme Ödüllerini de yazacağım bir sonraki yazımda…

Şimdi ben soruyorum Gülkız Hanıma, "mutlu musunuz?" 

Ben hala anlamıyorum o koltuğu hangi motivasyonla işgal ettiğinizi?

İstifa ediniz Gülkız Hanım...